Vấn đề đăng ký bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp không mới nhưng khi đưa thương hiệu ra thị trường nước ngoài, doanh nghiệp nội hay ngoại nếu không có sự chuẩn bị trước vẫn gặp cảnh tương tự nhau: tranh chấp quyền sở hữu trí tuệ.
Nhãn hiệu nước ngoài vào thị trường Việt Nam có phải đăng ký bảo hộ?
Việt Nam hiện có Luật sở hữu trí tuệ 2005, được sửa đổi, bổ sung năm 2009, 2023 (“Luật SHTT”), quy định nhóm đối tượng thuộc quyền SHCN bao gồm (i) sáng chế, (ii) kiểu dáng công nghiệp, (iii) thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, (iv) nhãn hiệu, (v) chỉ dẫn địa lý. Nhóm này chỉ được bảo hộ quyền SHCN nếu các đối tượng đó có nộp đơn đăng ký với cơ quan có thẩm quyền SHCN và được cấp văn bằng bảo hộ.
Đồng thời, Việt Nam cũng là thành viên của các hiệp định đa phương, song phương như hiệp định về các khía cạnh liên quan đến thương mại của quyền SHTT (Hiệp định TRIPS), Thỏa ước Madrid về đăng ký nhãn hiệu năm 1891, được sửa đổi năm 1979, Nghị định thư liên quan đến Thỏa ước Madrid năm 1989 của Tổ chức SHTT thế giới (WIPO) và các Hiệp định song phương khác.
Do đó, khi công ty nước ngoài muốn bảo hộ quyền SHCN tại Việt Nam, họ có quyền nộp đơn đăng ký bảo hộ tại cơ quan SHCN của Việt Nam hoặc đăng ký nhãn hiệu quốc tế theo hệ thống Madrid để yêu cầu bảo hộ tại Việt Nam theo quy định của các Hiệp định mà Việt Nam cũng là thành viên. Riêng đối với những nhãn hiệu nổi tiếng, quyền SHCN được xác lập trên cơ sở sử dụng, vậy nên không bắt buộc phải đăng ký đối với loại nhãn hiệu này.
Tuy nhiên, thủ tục đăng ký nhãn hiệu tại Việt Nam được thực hiện theo nguyên tắc nộp đơn đầu tiên. Do đó, nhãn hiệu nước ngoài sẽ có thể không được cấp văn bằng bảo hộ nếu nhãn hiệu đó đã được một doanh nghiệp Việt Nam hoặc doanh nghiệp nước ngoài khác đăng ký trước. Đối với nhãn hiệu nước ngoài nổi tiếng, tuy không phải thực hiện thủ tục đăng ký nhưng để có thể được bảo hộ tại Việt Nam nếu bị xâm phạm thì chủ sở hữu nhãn hiệu đó cũng phải chứng minh được mức độ sử dụng phổ biến của nhãn hiệu.
Bảo vệ quyền SHTT nhìn từ góc độ pháp luật Việt Nam
Nếu cho rằng quyền SHTT của mình bị xâm phạm, chủ sở hữu quyền này có thể áp dụng các quyền tự bảo vệ như (i) yêu cầu tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm phải chấm dứt hành vi xâm phạm, xin lỗi, cải chính công khai, bồi thường thiệt hại, (ii) yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý hành vi xâm phạm và cũng có quyền khiếu nại với cơ quan nhà nước về SHTT để yêu cầu giải quyết, hoặc (iii) khởi kiện ra tòa án hoặc trọng tài để bảo vệ quyền, lợi ích của mình. Nguyên đơn và bị đơn trong vụ kiện xâm phạm quyền SHTT có quyền và nghĩa vụ chứng minh theo quy định tại điều 91 của Bộ Luật Tố tụng dân sự 2015 và điều 203 của Luật SHTT.
Bên cạnh đó, Việt Nam có Nghị định số 99/2013/NĐ-CP ngày 29-8-2013 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực SHCN có quy định các hành vi, mức phạt, biện pháp khắc phục hậu quả nhằm mục đích xử lý các hành vi vi phạm nhưng chưa đến mức xử lý hình sự.
Ngoài ra, Bộ luật hình sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017 của Việt Nam cũng có quy định về tội xâm phạm quyền SHCN, theo đó, người cố ý xâm phạm quyền SHCN đối với nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý đang được bảo hộ tại Việt Nam mà đối tượng là hàng hóa giả mạo nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý với quy mô thương mại hoặc thu lợi bất chính thì có thể bị phạt tiền, phạt tù. Pháp nhân thương mại còn có thể bị cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ một đến ba năm.
Rõ ràng, vấn đề đăng ký bảo hộ và xử lý vi phạm trong lĩnh vực SHCN đã được pháp luật Việt Nam điều chỉnh. Tuy nhiên, con đường khiếu nại/khởi kiện thường mất thời gian và tốn kém nhưng chưa chắc có kết quả theo mong muốn nếu như chứng cứ chứng minh không đủ vững chắc. Do đó, khi muốn phát triển thương hiệu trong nước cũng như thị trường quốc tế, sự chủ động nộp đơn đăng ký bảo hộ là giải pháp pháp lý tiên quyết để bảo vệ quyền và lợi ích tốt nhất cho chủ sở hữu quyền SHTT, tránh trường hợp rơi vào thế bị động.
Trích báo Sài Gòn Time, bạn có thể đọc bài viết gốc tại đây
